Nguồn tin từ các giới chức Mỹ hôm Thứ Hai, 13 Tháng Bảy, nói rằng chính phủ của Tổng Thống Donald Trump sẽ có hành động đối đầu hơn nữa với Bắc Kinh bằng cách chính thức bác bỏ hầu hết các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở vùng Biển Đông.
Theo nguồn tin này thì có thể trong ngày Thứ Hai, chính phủ Mỹ sẽ đưa ra quyết định này qua việc thông báo công nhận các công ước quốc tế về biển, để ngăn chặn thái độ ngày càng hung hăng của Trung Quốc ở vùng biển đang có tranh chấp này.
Tuy nhiên, quyết định của Washington coi như chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc giận dữ hơn nữa, vốn đã có hành động đáp trả nhiều biện pháp trừng phạt của Mỹ về nhiều vấn đề khác nhau.
Trước đây, chính sách của Mỹ là coi cuộc tranh chấp giữa Trung Quốc và các quốc gia láng giềng nhỏ hơn phải được giải quyết một cách ôn hòa qua sự trung gian hòa giải của Liên Hiệp Quốc.
Tuy nhiên, trong bản thông cáo dự trù công bố hôm Thứ Hai, chính phủ Mỹ sẽ nói rằng Washington nay coi hầu như tất cả các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc, ở bên ngoài vùng lãnh hải của họ được quốc tế công nhận, là bất hợp pháp.
Sự thay đổi này không liên hệ đến sự tranh chấp về phần đất nổi trên mặt nước, vốn được coi là lãnh thổ quốc gia.
Bản dự thảo thông cáo này nói rằng: “Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi toàn vùng Biển Đông là của họ. Nước Mỹ đứng cùng với các đồng minh vùng Đông Nam Á và các đối tác khác trong việc bảo vệ chủ quyền của họ đối với các nguồn tài nguyên thiên nhiên ngoài biển, theo đúng với công pháp quốc tế. Chúng tôi đứng cùng với cộng đồng thế giới để bảo vệ quyền tự do hải hành và tôn trọng chủ quyền, và bác bỏ mọi nỗ lực nhằm ‘dùng quyền của kẻ mạnh’ ở Biển Đông hay các nơi khác trong khu vực.”
Dù Mỹ hiện tiếp tục nói rằng đứng trung lập trong các cuộc tranh chấp lãnh thổ, loan báo này có nghĩa là Washington coi như đứng về phía của Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam, các quốc gia bác bỏ việc Trung Quốc coi như họ có chủ quyền ở hầu hết vùng Biển Đông.
Loan báo này dự trù được đưa ra một ngày sau kỷ niệm bốn năm có phán quyết của Tòa Trọng Tài Quốc Tế có lợi cho Philippines, bác bỏ việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền quanh quần đảo Trường Sa và các bãi đá và đảo san hô quanh đó.
Trung Quốc đến nay vẫn không công nhận phán quyết của tòa quốc tế, sau khi từ chối không tham dự vào nỗ lực hòa giải. Trong mấy năm trở lại đây, Trung Quốc tiếp tục đưa đủ loại tàu thuyền đến đe dọa Việt Nam, Philippines và Malaysia trong các vùng biển rõ ràng thuộc chủ quyền của các quốc gia này.
Chính phủ Mỹ nói rằng Trung Quốc không có quyền đòi kiểm soát việc đánh cá hoặc khai thác năng lượng ở Bãi Cạn Scarborough (Scarborough Reef), bãi Đá Vành Khăn (Mischief Reef) hay Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal). Chính phủ Mỹ nhiều lần nói rằng các khu vực này thuộc Philippines và được sự bảo vệ của thỏa ước phòng thủ chung giữa Mỹ và Philippines.
Ngoài việc tái xác nhận hậu thuẫn cho phán quyết của Tòa Trọng Tài Quốc Tế, bản dự thảo thông cáo của Mỹ cũng nói Trung Quốc không có thẩm quyền ở James Shoal gần Malaysia, khu vực quanh Bãi Tư Chính (Vanguard Bank) của Việt Nam. Luconia Shoals gần Brunei và Natuna Besar ngoài khơi Indonesia.
Chính phủ Mỹ nói rằng bất cứ hành vi đe dọa tàu đánh cá hay khai thác dầu khi trong các khu vực này đều là bất hợp pháp. (V.Giang)
