Đẩy nhanh phân tích trình tự gene, tăng cường xét nghiệm người nhập cảnh, truy vết virus trong nước thải, Mỹ đang làm tất cả để truy lùng biến chủng Omicron.
Biến chủng Omicron đã lan tới Mỹ. Lúc này, các nhà khoa học Mỹ đang phải chạy đua với thời gian để xác định quy mô lây lan của biến chủng mới ở nước này, theo Wall Street Journal.
Hôm 6/12, nhà chức trách Mỹ cho biết các ca nhiễm biến chủng Omicron đã được phát hiện tại 17 tiểu bang. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đang thảo luận khả năng cấp phép cho các loại vaccine cải tiến để đối phó biến chủng Omicron nếu cần thiết.
Tăng cường giải trình tự gene
Hai năm kể từ khi đại dịch bùng phát, công tác giám sát Covid-19 ở Mỹ lúc này chặt chẽ hơn rất nhiều thời điểm các biến chủng đáng lo ngại khác như Alpha hay Delta xuất hiện, giới chức y tế khẳng định. Nhưng vẫn còn đó những lỗ hổng, đặc biệt ở một số tiểu bang miền Nam.
Ở Vermont, gần 30% ca mắc Covid-19 đã được giải trình tự gene và công bố trực tuyến trong 3 tháng qua. Trong khi đó, số ca Covid-19 được giải trình tự gene trong cùng kỳ ở Oklahoma chỉ là 1,09%.
“Chúng ta đã tăng đáng kể số mẫu được giải trình tự gene, nhưng không có sự đồng đều giữa các tiểu bang”, bà Julie Swann, chuyên gia Đại học bang North Carolina, nói, đồng thời cho rằng nhiều khả năng có những ca nhiễm biến chủng Omicron chưa được tìm ra.
Tại Mỹ, các phòng thí nghiệm công và tư có chức năng phân tích trình tự gene mẫu bệnh phẩm dương tính với Covid-19 và gửi kết quả về Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC). Một số thì gửi trực tiếp mẫu bệnh phẩm về CDC.
Vào đầu năm 2021, các cơ sở khoa học Mỹ có thể giải trình tự gene khoảng 3.000 mẫu bệnh phẩm mỗi tuần, theo dữ liệu của CDC. Đến cuối tháng 11, con số tăng lên 80.000.
Phòng thí nghiệm Đại học Cornell, New York phân tích mẫu bệnh phẩm Covid-19. Ảnh: Đại học Cornell.
Số mẫu bệnh phẩm dương tính với Covid-19 được giải trình tự gene dao động 5-10%, theo Kelly Wroblewski, giám đốc bộ phận bệnh truyền nhiễm Hiệp hội Phòng thí nghiệm Y tế.
“Hệ thống giám sát của chúng ta có đủ khả năng để phát hiện biến chủng Omicron”, bà Wroblewski khẳng định.
Nhiều nhà sản xuất máy xét nghiệm PCR và dụng cụ xét nghiệm nhanh khẳng định thiết bị của họ có khả năng phát hiện biến chủng Omicron. Hôm 30/11, FDA cho biết phần lớn thiết bị xét nghiệm ở Mỹ có khả năng nhận diện biến chủng mới.
Omicron tạo ra những dấu hiệu riêng trong kết quả xét nghiệm, giúp các nhà khoa học xác định biến chủng này.
Xét nghiệm PCR hoạt động bằng cách nhận diện các đoạn mã di truyền của virus. Với biến chủng Omicron, đột biến ở gai protein khiến virus mất đi gene S – gene tạo ra gai protein này.
Tuy nhiên với các cấu phần còn lại của xét nghiệm, kết quả xét nghiệm cho thấy sự tương đồng với các biến chủng khác. Các nhà khoa học thường vẫn cần giải trình tự gene của virus để khẳng định mẫu bệnh phẩm có chứa biến chủng Omicron hay không.
Theo Angela Harris, chuyên gia Đại học bang North Carolina, xác định bất thường liên quan tới gene S là công cụ hữu hiệu giúp các nhà khoa học nhận diện biến chủng Omicron.
Trong thời gian tới, các phòng thí nghiệm tại Mỹ sẽ ưu tiên xét nghiệm mẫu bệnh phẩm được xác định có bất thường ở gene S. Bởi việc giải trình tự gene có thể mất vài ngày, phương pháp này giúp tiết kiệm thời gian và hiệu quả hơn trong xác định đường đi của biến chủng Omicron.
Thiết bị xét nghiệm của Thermo Fisher Scientific được đánh giá có khả năng nhận ra sự vắng mặt của gene S trong virus – dấu hiệu của biến chủng Omicron.
Phòng thí nghiệm Đại học Cornell, New York phụ trách giải trình tự gene 80% mẫu bệnh phẩm Covid-19 của hạt Tompkins. Đến nay, chưa kết quả nào được xác nhận chứa biến chủng Omicron.
Từ 6/12, Đại học Cornell bắt đầu sử dụng thiết bị của Thermo Fisher Scientific để xét nghiệm lại các mẫu bệnh phẩm dương tính với Covid-19 nhằm xác định dấu vết biến chủng Omicron.
Không riêng Đại học Cornell, nhiều cơ sở thí nghiệm khắp nước Mỹ cũng có cách làm tương tự nhằm sớm truy vết biến chủng Omicron.
Tuy nhiên, không phải tất cả mẫu bệnh phẩm chứa virus mất đi gene S đều liên quan tới biến chủng Omicron. Tại Đại học Washington, kết quả xét nghiệm PCR 1.500 mẫu dương tính cho thấy 1 mẫu thiếu gene S. Nhưng kết quả giải trình tự gene cho thấy virus không phải biến chủng Omicron.
Truy vết virus trong nước thải
Một số nhà khoa học đang tìm kiếm kiếm dấu vết biến chủng Omicron trong nước thải. Trong hơn một năm qua, nhiều địa phương tại Mỹ bắt đầu phân tích nước thải để xác định đường đi của virus SARS-CoV-2. Hệ thống này có thể giúp các nhà khoa học phát hiện ngay khi biến chủng mới xuất hiện.
“Nắm được đường đi của biến chủng Omicron có thể giúp chúng ta thông tin cho người dân, bảo vệ họ an toàn”, Samuel Scarpino, giám đốc điều hành bộ phận giám sát dịch bệnh Quỹ Rockefeller, cho hay.
Theo dữ liệu được CDC công bố, tất cả mẫu bệnh phẩm dương tính được phân tích trong tuần 21-27/11 thuộc về biến chủng Delta.
Một điểm xét nghiệm Covid-19 ở New York. Ảnh: Reuters.
Đến ngày 3/12, Mỹ ghi nhận trung bình 86.400 ca mắc mới Covid-19 mỗi tuần. Trước lo ngại sự lây lan của biến chủng Omicron, nhà chức trách Mỹ đã tăng cường rà soát dữ liệu dịch tễ học cũng như mở rộng xét nghiệm du khách từ nước ngoài.
“Chúng ta hiện chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra, hay biến chủng Omicron sẽ cạnh tranh ra sao với biến chủng Delta”, bác sĩ Anthony Fauci, cố vấn y tế của Tổng thống Joe Biden, nói.
Để có thể trả lời các câu hỏi về mức độ lây lan của biến chủng Omicron so với biến chủng Delta, các nhà khoa học cần có thêm thời gian để thu thập và phân tích các mẫu bệnh phẩm, ông Fauci cho hay.
Các phòng thí nghiệm Mỹ có thể cho kết quả hơn một triệu xét nghiệm Covid-19 mỗi ngày. Tuy nhiên, tỷ lệ xét nghiệm có sự chênh lệch giữa các tiểu bang. Giới chức y tế cũng không thể có được dữ liệu từ những người tự xét nghiệm tại nhà nếu họ không tiến hành xét nghiệm lại bằng phương pháp PCR.
“Có những khu vực đã làm rất tốt công tác giải trình tự gene, và có những khu vực thì không. Những nơi làm không tốt dường như cũng là khu vực không tiến hành đủ xét nghiệm”, Scott Becker, giám đốc điều hành Hiệp hội Phòng thí nghiệm Mỹ, cho hay.
