Trump luôn nói Trung Quốc muốn ông thất cử và Biden trở thành tổng thống, nhưng Bắc Kinh lại cho thấy họ mong Trump đắc cử nhiệm kỳ hai.
Mối quan hệ Mỹ – Trung dưới thời Tổng thống Donald Trump không ngừng leo thang căng thẳng, từ cuộc chiến thương mại, cuộc chiến đổ lỗi Covid-19, cho tới nhiều vấn đề khác như Biển Đông, Hong Kong, Đài Loan. Trump thậm chí dán nhãn Trung Quốc là “mối đe dọa an ninh lớn nhất” của Mỹ.
Tuy nhiên, trái với suy nghĩ của Tổng thống Mỹ và nhiều người rằng Trung Quốc muốn ông thất cử, giới chức Bắc Kinh mong muốn Trump tiếp tục thêm 4 năm nhiệm kỳ ở Nhà Trắng.
Hal Brands, bình luận viên của Bloomberg, cho rằng giới chức Trung Quốc nhận ra điều mà cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, đề cập trong hồi ký gây tranh cãi: thiệt hại mà Trump gây ra cho Mỹ và nền dân chủ toàn cầu vượt xa mọi tổn hại đối với Bắc Kinh.
“4 năm nhiệm kỳ tiếp theo của Trump có thể khiến thiệt hại này tăng lên gấp bội, nên cuộc bầu cử 2020 được xem như sự kiện quan trọng, có thể thay đổi trật tự thế giới”, Brands nói.
Trong cuộc phỏng vấn mới đây của Bloomberg với 9 quan chức Trung Quốc, nhiều người muốn Trump thắng cử hơn ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden. Họ tin rằng nếu tái đắc cử, Trump sẽ tự làm “mờ” vai trò lãnh đạo của Mỹ trên sân khấu quốc tế, cũng như tiếp tục làm “rạn nứt” mối quan hệ với đồng minh.
Trong 12 tháng qua, Trump đã xung đột với Anh và Canada về các hợp đồng mạng 5G dự định ký với Huawei, rạn nứt quan hệ với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, rút ngân sách khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), không còn mặn mà với đồng minh NATO (Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương). Tuần trước, Trump xác nhận kế hoạch rút gần một nửa binh sĩ tại Đức, tương đương 25.000 người, do không hài lòng về chi tiêu quân sự của nước này.
Trong khi đó, nếu Joe Biden thắng cử, ứng viên đảng Dân chủ sẽ tìm cách củng cố mối quan hệ với các liên minh truyền thống của Mỹ. Đây là điều Bắc Kinh lo ngại bởi nó khiến Washington trở thành đối thủ cạnh tranh nguy hiểm hơn, đe dọa tham vọng “bá chủ thế giới” mà Chủ tịch Tập Cận Bình ấp ủ.
“Nếu Biden thắng cử, tôi nghĩ sẽ nguy hiểm hơn với Trung Quốc, bởi ông ấy sẽ liên kết với các đồng minh và chĩa mũi dùi về phía Bắc Kinh. Còn Trump đang phá hủy các đồng minh Mỹ”, Zhou Xiaoming, cựu phó đại diện thường trực của phái đoàn Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc, nhận định.
Nhiều quan chức đương nhiệm của Bắc Kinh có cùng quan điểm này. Họ nói rằng chính phủ Trung Quốc tin chiến thắng của Trump sẽ giúp suy yếu những giá trị tạo nên tầm ảnh hưởng của Mỹ.
Ngoài ra, một số quan chức ở Bắc Kinh còn cho rằng Trump đang “phá hủy” sự ổn định của chính nước Mỹ. Họ dẫn chứng về phản ứng với Covid-19 của Trump khiến Mỹ trở thành vùng dịch lớn nhất thế giới, với hơn 123.000 người chết, hay làn sóng biểu tình chống phân biệt đối xử và bạo lực cảnh sát khiến Mỹ chìm trong bạo loạn. Thậm chí, họ cũng suy đoán về kịch bản liệu cuộc bầu cử tổng thống Mỹ giữa đại dịch có kết thúc trong hỗn loạn.
Nhiều chính sách “Nước Mỹ trước tiên” của Trump đã dẫn tới nhiều “rạn nứt” trong quan hệ với nhiều nước có truyền thống thân thiện với Washington, như áp thuế đối với các đối tác thương mại quan trọng, gây sức ép lên đồng minh về chi phí quốc phòng, rút khỏi nhiều thỏa thuận đa phương. Và Bắc Kinh nhìn thấy rõ cơ hội “nâng tầm ảnh hưởng” của họ trong đó.
“Nước Mỹ mà chúng ta từng biết có vẻ không còn tồn tại nữa”, Gao Zhikai, cựu quan chức ngoại giao Trung Quốc và từng là phiên dịch của cố lãnh đạo Đặng Tiểu Bình, nói.
Tuy nhiên, một số người không quá lạc quan vào việc Trump thắng cử, bởi cho rằng rất khó có thể ngăn sự “trượt dốc” trong quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, dù ai là tổng thống Mỹ.
Dù đảng Cộng hòa từ lâu luôn coi trọng mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc, Trump đã điều chỉnh chính sách với Bắc Kinh theo hướng đối đầu hơn trên mọi vấn đề, từ Biển Đông tới thương mại, y tế, nhân quyền và công nghệ. Đảng Dân chủ phần lớn cũng ủng hộ quan điểm này, khi từng giúp thông qua luật ủng hộ người biểu tình Hong Kong và tăng viện trợ quân sự cho Đài Loan.
Ngay cả Biden, người từng ủng hộ mối quan hệ “gắn kết” với Trung Quốc, cũng có giọng điệu cứng rắn hơn khi cuộc chạy đua bầu cử của đảng Dân chủ nóng lên. Nhiều tháng gần đây, Biden từng có nhiều lời lẽ gay gắt dành cho Chủ tịch Tập Cận Bình, lên án việc bắt giam người Duy Ngô Nhĩ, hay ca ngợi người biểu tình ở Hong Kong “dũng cảm phi thường”.
“Tôi không nghĩ cuộc bầu cử sắp tới có thể thay đổi mối quan hệ hai nước. Mỹ luôn nhận thức sâu sắc rằng họ cần kiềm chế Trung Quốc. Dù Trump thắng hay Biden thắng, mọi thứ vẫn sẽ tệ hơn”, Zhou nói.
Quan chức Bắc Kinh cho rằng Trung Quốc cần đẩy nhanh nỗ lực phát triển các khu vực công nghiệp địa phương, mở rộng sang các thị trường đang phát triển, đồng thời tìm kiếm cơ hội hợp tác với nhiều quốc gia châu Âu và châu Á để đối phó với nguy cơ bị Mỹ cô lập. Đồng thời, họ khẳng định hy vọng tốt nhất cho Trung Quốc là mối quan hệ với Mỹ không tệ thêm sau khi cuộc bầu cử tháng 11 tìm ra người lãnh đạo Mỹ trong 4 năm tới.
Thanh Tâm (Theo Al Jazeera, Bloomberg, Business Insider)
