Vào thế kỷ 19, khi chế độ nô lệ vẫn tồn tại, người phụ nữ da màu Mary Ellen Pleasant đã tích lũy được khối tài sản hàng chục triệu USD.
Mary Ellen Pleasant sinh năm 1814. Một số người nói rằng bà sinh ra tại một đồn điền ở Georgia với tư cách nô lệ, nhưng Pleasant viết trong hồi ký rằng bà sinh ra ở Philadelphia, bố mẹ đều là người tự do.
Mary Ellen Pleasant và những năm 1860. Ảnh: Everett Collection.
Khi còn nhỏ, Pleasant giúp việc cho một gia đình giàu có ở Nantucket, Massachusetts. Bà không được đến trường nhưng được học đọc viết. Người chồng đầu của bà là James Henry Smith, các nhà sử học tin rằng ông này là người da trắng hoặc có bố hay mẹ là người da trắng. Khi Smith qua đời vào những năm 1840, ông để lại cho vợ 45.000 USD. Người chồng thứ hai của bà là một người đàn ông da màu có tên John Pleasant.
Khi Cơn sốt vàng California nổi lên (nhiều người đổ xô đến California để tìm vàng), Pleasant cũng “tây tiến”. Bà đến San Francisco vào năm 1852 và kiếm được công việc đầu bếp với tiền lương 500 USD một tháng – mức lương đáng kể cho một người giúp việc, đặc biệt là với một phụ nữ da màu vào thời kỳ này.
Pleasant nghe lỏm các cuộc hội thoại làm ăn của chủ nhà, chủ yếu là những trùm khai thác mỏ và nhà tài chính giàu có, khi bà nấu ăn và phục vụ gia đình họ. Bà tiếp thu kiến thức để đầu tư tiền một cách khôn ngoan. Sau đó, bà sử dụng lợi nhuận thu được từ các khoản đầu tư để mua lại các tiệm giặt là và nhà trọ.
“Có thể Pleasant cố tình đi làm giúp việc để thu thập thông tin vì rõ ràng bà ấy kiếm được nhiều tiền từ các khoản đầu tư”, Lynn Hudson, tác giả một cuốn sách về Pleasant, nói.
Ngoài chuỗi tiệm giặt là và nhà trọ, Mary Ellen Pleasant đầu tư nhiều vào bất động sản. Bà xây một biệt thự 30 phòng trị giá 100.000 USD (tương đương 2,4 triệu USD theo thời giá ngày nay) và có trang trại rộng 985 mẫu tại Thung lũng Sonoma ở California.
Bà sở hữu cổ phần của các nhà hàng, nhà máy sữa và ngân hàng Wells Fargo. Bà hợp tác với một nhân viên ngân hàng da trắng có tên Thomas Bell. Các nhà sử học tin rằng Pleasant đã thực hiện các thương vụ dưới tên Bell nhằm vượt qua rào cản đối với phụ nữ da màu.
Hai người duy trì mối quan hệ hợp tác kinh doanh lâu dài, môt số người nghi ngờ họ còn có quan hệ tình ái. Họ sở hữu khối tài sản ước tính hơn 30 triệu USD (864 triệu USD theo thời giá ngày nay).
Pleasant tích cực hỗ trợ cho phong trào bãi nô. Bà giúp nô lệ trốn thoát qua Đường sắt Ngầm (mạng lưới đường trốn và nhà an toàn để các nô lệ gốc Phi chạy trốn tới các bang tự do và Canada) và chống lại phân biệt chủng tộc thông qua các vụ kiện tụng. Bà từng tham gia vào vụ kiện năm 1866 chống lại hai công ty xe điện bị cáo buộc phân biệt chủng tộc ở San Francisco.
“Tất cả những gì người Mỹ gốc Phi biết là nếu họ muốn thứ gì, họ có thể tìm đến bà ấy và Pleasant sẽ sử dụng ảnh hưởng của mình để giúp đỡ”, Susheel Bibbs, người đã nghiên cứu về Pleasant hơn hai thập kỷ, nói.
Tuy nhiên, thành công vượt qua rào cản chủng tộc và giai cấp của một nữ triệu phú da màu đã làm dấy lên những cáo buộc không hay. Bà bị đồn tích trữ được của cải nhờ tà thuật có nguồn gốc từ châu Phi. Nhà trọ của bà bị cáo buộc là nhà thổ và báo chí thường gọi bà là Mammy Pleasant (vú em người da màu chuyên chăm sóc trẻ da trắng), biệt danh mà bà căm ghét do yếu tố chủng tộc.
Tuy nhiên, Pleasant không giữ được khối tài sản của mình. Bà đã sống chung trong biệt thự với đối tác kinh doanh Bell và vợ ông ta. Khi Bell qua đời năm 1892 vì ngã cầu thang, nhiều người cáo buộc Pleasant giết người.
Vợ của Bell kiện Pleasant để đòi số tài sản được đăng ký dưới tên Bell và thắng kiện, khiến Pleasant gần như “không xu dính túi”. Cuối cùng, Pleasant chết năm 1904 trong một căn hộ tồi tàn.
Dù vậy, Mary Ellen Pleasant được nhớ đến là người phụ nữ dám nghĩ dám làm, bắt đầu từ con số 0 nhưng đã khôn ngoan tích lũy được một gia tài và phá vỡ các rào cản, đúng như câu nói nổi tiếng của bà: “Tôi thà làm một xác chết còn hơn làm một kẻ hèn nhát”.
Link nguồn: https://vnexpress.net/hau-gai-da-mau-tro-thanh-trieu-phu-nho-nghe-lom-4114698.html
